Оҕолорго аналлаах хоһооннорум
Мария Саввина айымньылара
Идэ тула билсиэн баҕалаахтар инстаграм сирэйигэр ыалдьыттаан
Хоһооннорум
Хомурдуосчаан
Быычыкайкаан хомурдуосчаан
Ханна баран иһэҕин,
Быычыкайкаан атахчааҥҥын
Хады-хады үктээҥҥин

Көрдөхпүнэ тиэтэйбиккин
Бөдөҥ искин соһоҥҥун,
Элбэх кэһии, солун илдьэ
Дьиэ кэргэҥҥэр ыксааҥҥын

Сэбирдэҕи силимнээҥҥин
Уурбут-туппут дьиэчээҥҥэр,
Матаһыйбыт биэс эрэт
Мааҕыттан күүтэр эбээт
Тииҥчээннэрэ
Хойуу киистэ киэргэллээх
Чөрөҕөркөөн кулгаахтаах,
Тииҥ удьуора буолабын
Тииҥчээннэрэ дэнэбин

Тииттэн тииккэ хатаастаммын
Эриэхэлиирбин таптыыбын,
Эргим -ургум тутаммын
Эттээҕиттэн талабын

Тэллэйи да сирбэппин,
Тууран ылаат, куурдабын,
Сэлээппэтэ сымнаҕас
Кэбийэргэ минньигэс
    Үтүө түүлү
    Бып-быыкаайык күндү киһим
    Киэһэ буолла, нухарый,
    Бып-быллаҕар ытыстаргын
    Холбуу тутан нуктаарыый

    Сып-сымнаҕас иэдэскиттэн
    Сырылаччы сыллыыбын,
    Үтүө түүлү баҕараммын
    Оҕобун арчылыыбын

    Сып сылаас нуп-нуурал түүҥҥэ
    Мэник тыал уҕараабыт,
    Мип-минньигэс үтүө түүлгэ
    Ылларбыт айылҕабыт

    Чап-чаҕылхай сулустарбыт
    Халлааҥҥа биэтэҥнииллэр,
    Топ-толору туолбут ыйдыын
    Түүлбүтүн арыаллыыллар

    Повар
    Кыралары, оҕолору
    Куруук үөрдэр туһуттан,
    Улааттахпына повар буолар
    Баҕа санаам баһыйар

    Бирээнньиктэри, халаачыктары,
    Эриллэҕэс кэмпиэттэри,
    Элбэх этээс туортары
    Буһараммын күндүлүөм

    Дойдум этин-балыгын
    Ыһаарылыаҕым, миинниэҕим,
    Салат бары араастарын
    Сылайбакка бэлэмниэҕим

    Уларыйа сылдьар истээх
    Бэрэскини буһарыаҕым
    Алаадьылаан лаһыйыаҕым,
    Бар дьоннорбун үөрдүөҕүм
    Уруһуйдьут
    Аптаах киистэ буламмын,
    Абылыаҕым сир дьонун,
    Араас өҥү оймооммун
    Дьүөрэлиэҕим ойууну

    Хараҥаны, нүһэри
    Киэр илгиэҕим кэрэнэн,
    Сырдык, чэбэр суоллары
    Кэҥэтиэҕим үксэтэн

    Кустук өҥүн ыламмын
    Ыһыахтыаҕым бар дьоммор,
    Олох сырдык кэмнэрин
    Үксэтиэҕим үтүөнэн

    Айылҕабыт мындыра
    Суола-ииһэ, оһуора,
    Элбии-чэлгии туруохтун,
    Сырдык көбүөр буолуохтун!

    Үтүө күн
    Саҥа күнүм саҕаланна
    Тиэргэммэр тирэммиппэр,
    Аһыҥабыт сырдырҕаата,
    Саабылатын сытыылаата

    Ап-араҕас төбөчөөннөр
    Тэлгэһэбин толорбуттар,
    Арыллан тэрэспиттэр-
    "Ардах түспэт" дэспиттэр

    Кэрии тыаҕа кэҕэ кыылбыт
    Кэрээбэккэ кэҕийдэ,
    Миигин сирдиир ыллык суолум
    Дьэдьэннэтэ ыҥырда

    Сырылаччы куйаас түстэ,
    Сиккиэр тыалчаан имэрийдэ,
    Үрүйэчээн долгулдьуйда,
    Сөтүөлэтэ угуйда





    Дьэдьэн
    Өҥүрүк куйаас сатыылаата,
    Оҕолору эриэккэстик ойуулаата,
    Тырымнаспыт хара харахтар
    Тыа саҕатыттан арахпаттар

    Дыргыл дьэдьэн хаһан буһар...
    Күп-күөх өҥүн уларытар,
    Оҥоойупутун ылыахпытын,
    Ойуур диэки ойуохпутун

    Дьикти дьэдьэн иччитэ
    Кэрии тыаны кэрийдэ,
    Ситэ илик дьэдьэннэри
    Бөкүнүттэ, тупсарда

    Үллэн, тохтон хаалыахтыы
    Бөдөҥсүйэ улааттылар,
    Харахха быраҕыллардыы
    Кыһыл өҥү бүрүннүлэр

    Булан ылан үөрүөхтэрэ
    Чыычаахтыы чыбыгырыахтара,
    Харахтара чаҕылыҥныа,
    Уос-тиис тыаһа чамырҕыа

    Бүччүм санаатын толорон
    Иччи үөрэн мичилийдэ,
    Үөрүү саҕар аналыттан-
    Бэлэҕиттэн дьоллонно

    Уһуйааҥҥа ҕо саас

    Мытырыспыт, сэрбэспит,
    Бып-быллайбыт, эрбэйбит,
    Чоҕулуспут, унаарыйбыт,
    Өрө күүрбүт, налыйбыт

    Ити кимнээх буолуой?
    Хаһан ханна буолуой?
    Таайбатыгыт...Этэбин?
    Бэриммэккит?..Чэ, таайыҥ!

    Биир кэм өрө бирилэс,
    Биир кэм сүүрүү тиҥиргэс,
    Чаҕаарыйар дорҕооннор,
    Чачыгырас күлүүктэр

    Ити кимнээх буолуой?
    Хаһан ханна буолуой?
    Таайыах курдук буоллугут,
    Субу таайыах курдуккут!

    Тип-тирилэс, барылас,
    Ньап-ньааҕынас, бааҕынас,
    Саҥалар иһиллэллэр,
    Сүрэҕи күүркэтэллэр

    Ити кимнээх буолуой?
    Хаһан, ханна буолуой?
    Уһуйааҥҥа оҕо саас!
    Сүүрэр-көтөр чөмчүүк саас!

    Сир симэҕэ
    Бу чыычаах ыллыыра, кэрэтиэн,
    Бу сиккиэр аастаҕа, нарыныан,
    Бу араас эриэккэс симэхтэр
    Тулабар үүммүттэр, күндүтүөн!

    Дьоллоохпун! Сир кыыһа-симэхпин
    Алааһы киэргэтэр аналбын,
    Аан Ийэ дайдыны мин көрдүм,
    Олохпор аналбын толордум

    Бу араас сыыгыныыр тыастартан,
    Бу кэрэ тэлэмээт лыахтартан,
    Бу дыргыл сып-сылаас салгынтан,
    Мин дууһам манньыйда, үөрдэхпиэн!

    Күһүөрү мин аны утуйуом,
    Эһиилги сайыны түһүөҕүм,
    Тылларбар мин өссө тупсуоҕум,
    Эриэккэс өҥүнэн оонньуоҕум
    Миэхэ эрэ баар
    Үөр чыычаах көрүгэр куустарар,
    Аар хатыҥ күлүгэр сынньанар,
    Сардаана алыбар ылларар,
    Дыргыйар дьэдьэнин амсайар

    Бу дьол миэхэ эрэ баар
    Ааттаах алаас оҕотугар

    Ыллык суол омоонун батыһар,
    Көлөһүн алларын ньухханар,
    Моҕотой хороонун манаһар,
    Көлүччэ уутугар сайҕанар

    Бу дьол миэхэ эрэ баар
    Ааттаах алаас оҕотугар

    Ыһыахха
    Чээлээй өҥнөөх халадаайбар
    Көмүс оһуор түһэрдилэр,
    Ап-араҕас хаһыаччыкпар
    Аҕырыаны тистилэр

    Бастыҥабар бүтүннүү
    Бытырыыһы сүүртүлэр,
    Иэдэспиттэн тэйиэлии
    Эйэҥэлии түстүлэр

    Илин, кэлин кэбиһэрбин
    Сириэдиччи ииллилэр,
    Маҥан сарыы этэрбэспин
    Маанылаан кэтэртилэр

    Саамал сайын үтүөтэ-
    Саха омук үгэһэ,
    Үрүҥ Тунах ыһыаҕа-
    Айылҕа алтыһыаҕа
    Special set
    A set for a day for 1 person
    Физминуткалар
    Илин эҥэр
    Киэҥ халлааным урсунугар
    Хотой буолан өксөйөбүн,
    Сахам сирин улуустарыгар
    Кэрийэммин сэргиибин

    Таатта талыы хонуутугар
    Уран уус дьон мустубут,
    Уһаарыллар, чапчыйыллар
    Тимир тыаһа ылламмыт

    Чурапчыга чулууттан чулуу
    Бөҕөс көбүөрэ тэлгэммит,
    Сүүрүк, тустуук, хайыһардьыт
    Аан дойдуга аатырбыт

    Өрүү хайа үрдүгүттэн
    Мэҥэ Хаҥалас далбаатыыр,
    Тимир көлө, устар аала
    Сайдыы суолун арыаллыыр

    Уус Алдаҥҥа Мүрү Эбэ
    Төрүт аһы тэниппит,
    Хороҕор муостааҕы мэччиппит,
    Сыспай сиэллээҕи дэлэппит.

    Амма налыы киэлитигэр
    Бурдук хото чэчирээбит,
    Өрүс холку кытылыгар
    Сардааната сириэдийбит

    Бүлүү эҥэр
    Киэҥ халлааным урсунугар
    Хотой буолан өксөйөбүн,
    Сахам сирин улуустарын
    Кэрийэммин сэргиибин

    Кырылас кумахтаах Бүлүү эбэ
    Бэс чагдатынан аатырар,
    Хостонор алмааһа, төлөнө
    Олохтоохтук хааччыйар

    Бурдугу бааһына муҥунан
    Үүннэрэр Үөһээ Бүлүү,
    Олоҥхоһукка, ырыаһыкка
    Ытыктабыл, сүгүрүйүү

    Устар ууну сомоҕолуур
    Уус тыллаахтар Сунтаарга,
    Ыһыах ыспыт, тойук туойбут,
    Этиттэрбит оһуохайга

    Хоту дойду
    Киэҥ халлааным урсунугар
    Хотой буолан өксөйөбүн,
    Сахам сирин улуустарын
    Кэрийэммин сэргиибин

    Хотугу Муустаах акыйаан
    Будулҕан тыйыс тыыныгар,
    Түлэй түүн, киирбэт күн үлүмэр
    Хоһууттар хоодуоттар үүнэллэр

    Туундараҕа табаһыттар
    Адаар муостааҕы маныыллар,
    Муораларга, өрүстэргэ
    Балыксыттар балыктыыллар

    Түҥ тайҕаны кэһэ сылдьан
    Бултуйаллар сонордьуттар,
    Ирбэт тоҥу хайа охсон
    Баартаналлар көмүсчүттэр

    Туундаратын туналыгар
    Дьүкээбилин суһумугар
    Түҥ былыргы үйэлэргэ
    Мааман үөскээн уутуйбута.

    Special set
    ДЕДУШКИНЫ ПРИМЕТЫ
    Зимние
    -Деда, котик наш Мурлыка
    Не спускается с печи,
    Полакала молоко
    И обратно высоко
    Взобралась на печь, легко.

    -Знает котик наш погоду
    Чует стужу, непогоду,
    Потеплее обуваться
    И дровами запасаться
    Потихонечку велит.

    -Дед, на ветках воробьи
    Не чирикают… Сидят,
    Шевельнуться не хотят.
    Распустили перышки
    Нахохлив головушки.

    -Это тоже знак мороза,
    Видно, долгий холод жмет,
    Коль сидят и не шалят
    И друг дружка не бранят…
    Ты им хлебца покроши,
    Их согреет изнутри.

    -Дед а дед, а кто тут ночью
    Окна все разрисовал,
    Всю морозную картину
    Будто кистью начертал

    -По поверью сам Мороз
    В наши края пожаловал,
    Дунул в каждое окно-
    Царство льда изображал.

    -Дед, на небе не видать
    Ни одной звезды, как так?
    И снежок не так хрустит…
    Под санями не скрипит?

    -Значит, ныне потеплеет
    Оттепелью подоспеет,
    Белой ватою покроет
    Туча полная снежком
    Подгоняясь ветерком .

    -Деда, вот недавно в парке
    Видел белочку забаву-
    Из дупла выскакивает.
    По ветвям раскакивает,
    И к кормушке подберется
    Пробует, потом вернется

    -И бельчата знают толк
    Про погоду на зубок,
    Потеплело вот они
    Пообедать вышли в мир.
    Заодно и кувыркаться
    Снегом белым умываться

    Летние
    - Муравьишек не видать -
    Труд окончен, видно, спят,
    Вон, высокий дом создать,
    Сил немало отдавать...

    - Дождик будет, вот они
    Все ходы закрыли,
    А высокий дом, к зиме
    Долгой, подготовили.

    -А почему стрижи не спят
    До полных сумерек летят,
    И птицы весело поют
    Не умолкают, не уснуть.

    - Значит ясная погода
    Повстречает нас с утра,
    Побродим мы на природе
    Почертим и на блокноте.

    -И лягушки с звонкой трелью
    Всю окрестность прогудели,
    -Значит, ясень день наступит
    Ни дождей, ветров не будет

    - Злые пчелы ужалили
    Не стесняясь, мы завыли,
    - Это засуха пришла
    Оттого так зла оса!

    -Одуванчики цветки
    Все раскрылися, смотри,
    -Будет ясная погода
    Зонтик прячь, сними и боты.



    Осенние
    - На траве роса
    Ты не жди дождя,
    - Ноготки свернулись,
    Ждут дождя, сутулясь

    -Паучок не устает
    Все сети плетет, плетет,
    -Значит и дождя не будет
    Ясно солнышко прибудет.

    -Богатый урожай рябина
    К дождливой осени дает,
    К зиме холодной и голодной
    Зверькам запас преподает.

    -И грибом не запаслись
    Нынче мало, хоть ищи,
    -Значит, ждет зима морозом
    Ветром, стужей, непогодой.

    -Если шишек множество
    Видать, к зиме морозище,
    Орешек белок уймище
    Так, знай, зима холодище.

    Внук мой, ты Дитя Природы
    С малых лет ты должен знать,
    Что и где, зачем да как?
    На приметы есть ответы
    Наблюдай, запоминай,
    И тогда, всегда, везде
    Проживешь в ладу с Природой!











    Made on
    Tilda